Fès – Di sản của quá khứ
(Nên ở Fès 3 ngày 2 đêm)
Từng 2 lần được chọn làm thủ đô của Maroc qua các triều đại đã khiến cho Fès xưa kia trở thành một thành phố buôn bán thịnh vượng và sầm uất. Cũng chính nhờ sự phát triển giao thương đó đã thu hút nhiều người tới đây để định cư, từ đó đánh dấu thời kỳ vàng son của thành phố này.
Thành phố Fès ngày nay bao gồm 2 khu phố cổ (medina) là: Fès el-Bali và Fès Jdid, cùng một khu phố mới (Ville Nouvelle) do người Pháp xây dựng. Trong đó, khu medina Fès el-Bali được xếp hạng di sản của UNESCO, là nơi nổi tiếng và đáng để tham quan nhất.
Trong tiếng Ả Rập, medina được hiểu là khu phố cổ – là nơi để người dân sinh sống và buôn bán trao đổi hàng hóa của trong nhiều thế kỷ. Có một điều đặc biệt, ở hầu hết các thành phố ở Maroc, là trong khu medina các phương tiện giao thông bị cấm hoàn toàn. Do đó, người dân chỉ có thể đi bộ trong medina, ngoại trừ ở Marrakech.
Được bao quanh bởi những bức tường thành, Fès el-Bali thực sự là bảo tàng ngoài trời lưu giữ vô số kiệt tác của đất nước Maroc nằm trong mê cung của 9400 con hẻm. Khi tới đây, bạn sẽ như lạc vào Fès của quá khứ, lạc vào một thế giới Ả Rập đầy màu sắc, được tận mắt quan sát những hoạt động buôn bán nhộn nhịp của người Hồi giáo nơi đây từ nhiều thế kỷ qua.
Mục lục
Bab Bou Jeloud
Khi tới Fès el-Bali có lẽ nơi đầu tiên mà bạn đi qua là Bab Bou Jeloud (hay Bab Boujloud). Đây là cổng chính để vào khu medina và cũng là cổng thành nổi tiếng nhất trong số nhiều cổng thành của medina.
Được xây dựng vào thế kỷ 12 và vừa được tu sửa vào năm 2013, đây là một cánh cổng mang lối kiến trúc Maroc với hàng ngàn viên đá màu xanh được khảm ở 2 mặt. Mặt ngoài được khảm bằng những viên đá màu xanh lam (màu của Fès) còn mặt trong của cổng được khảm bằng những viên đó màu xanh lục (màu của Hồi giáo), chính vì đặc điểm này mà Bab Bou Jeloud còn được gọi bằng một cái tên khác là “Cổng Xanh” (Blue Gate).
Các souks
Các khu chợ souk được trải dài dọc khắp medina với vô số các gian hàng bán đồ thủ công và sản vật nổi tiếng của địa phương. Lạc bước ở đây, bạn sẽ bắt gặp những chiếc thảm với đủ mọi họa tiết bắt mắt của souk Tillis, những khay gia vị truyền thống thơm lừng của souk Attarine, hay những quầy bán mỹ phẩm và vẽ henna tại souk el-Henna,… và rất nhiều các gian hàng bán quần áo và giày dép truyền thống của người Maroc, cùng rất nhiều những sạp hoa quả khô, …
Khi đã mua cho mình được những món đồ ưng ý ở các khu chợ này, các bạn cũng đừng bỏ qua cơ hội thưởng thức một vài loại bánh đặc trưng của Maroc cùng một một cốc nước cam hay nước lựu ép ở đây nha.
Quảng trường Seffarine
Đây là một quảng trường nhỏ nơi các nghệ nhân làm nghề đúc đồng truyền thống đã tồn tại qua nhiều thế kỷ. Ở đây bạn có thể tận mắt xem cách chế tác các sản phẩm bằng đồng như khay đựng, xô chậu, ấm trà, chảo, nồi nấu couscous, …
Xưởng thuộc da Chouara (Chouara Tannery)
Đây là một trong những nơi tuyệt vời nhất mà bạn chắc chắn không thể bỏ qua. Là một trong 3 xưởng làm thuộc da ở Fès, Chouara là xưởng lớn nhất và mang tính biểu tượng nhất của thành phố.
Đi vào hoạt động từ khoảng thế kỷ 16, đây là nơi thực hiện các công đoạn tẩy rửa và nhuộm màu cho các tấm da thuộc được lấy từ cừu, dê, lừa hoặc lạc đà. Tuy đã được cải tạo nhiều nhưng khung cảnh cũ kĩ ở đây vẫn tạo cảm giác cho ta như đang ở thời trung cổ.
Điều kiện làm việc của những người công nhân ở đây cũng vô cùng hạn chế. Không găng tay, không đồ bảo hộ, họ luôn phải ngâm mình hàng giờ trong các bể chứa chất tẩy rửa và những chất nhuộm màu dưới cái nắng gắt của vùng Bắc Phi.
Do là nơi xử lý da động vật nên môi trường ở đây khá ô nhiễm. Mùi hôi thối của những tấm da chất hàng đống cùng những bể chứa đầy chất tẩy rửa bốc lên liên tục cả ngày lẫn đêm khiến những khu vực xung quanh luôn bị ám mùi nồng nặc.
Để tới đây, bạn có thể tìm tới những tiệm bán đồ thuộc da ngay bên ngoài khu xưởng, những nơi này có ban công để du khách có thể đứng từ trên cao bao quát toàn cảnh những hoạt động trong khu xưởng này. Với mỗi du khách, khi lên ban công, họ sẽ phát cho mỗi người một cọng lá bạc hà để ngửi giúp át đi mùi hôi bốc lên từ khu xưởng.
Một vài lưu ý khi tới Chouara :
- Không có giá cố định để lên trên những ban công, khi đi tới khu vực này sẽ có rất nhiều người mời chào bạn vào xem xưởng Chouara từ cửa hàng của họ, hãy quan sát và lựa chọn một cửa hàng bạn thấy là phù hợp, và đừng quên trả giá.
- Trước khi lên được ban công của các cửa hàng, họ sẽ đưa bạn đi qua các tầng nơi bán các mặt hàng da thuộc thủ công mà họ nói là được làm tại xưởng Chouara này. Nếu muốn mua món đồ nào đó, hãy xem kỹ chất lượng của món đồ đó.
Ngoài xưởng Chouara, trong khu medina còn có một xưởng thuộc da nhỏ hơn là Sidi Moussa mà bạn cũng có thể tới thăm.
Medersa Bou Inania
Tọa lạc gần « Cổng Xanh » Bab Bou Jeloud, đây là một trong những medersa lớn và quan trọng nhất ở Fès. Được xây dựng vào những năm 1351-1357, trường dạy kinh Koran này là một kiệt tác của kiến trúc Hồi giáo Maroc với những chi tiết điêu khắc tinh sảo trên những cánh cửa gỗ to bản cùng nghệ thuật chạm trổ và khảm đá mosaic tuyệt đẹp.
Không giống như nhiều trường dạy kinh khác, Bou Inania là medersa duy nhất ở Maroc có một nhà thờ và tháp cầu kinh (minara) liền kề. Đỉnh tòa tháp này được lát gạch màu xanh của Hồi giáo (xanh lá cây) tuyệt đẹp mà bạn có thể nhìn thấy ngay khi bước vào medina. Đây cũng là một số ít những địa điểm cho phép người ngoại đạo vào thăm ở Maroc.
Giá vé vào cửa ở đây là 20Dh (=2€). Giờ mở cửa: 9h-12h và 13h-18h
Một vài lưu ý:
- Lối vào phía nhà nguyện bị cấm với người ngoại đạo. Du khách chỉ được vào cửa ở phía mặt sau tại đường “rue Talaa Fès”.
- Nếu tới đúng vào giờ cầu nguyện, cửa vào medersa cũng đóng luôn. Bạn sẽ phải chờ cho tới khi người dân cầu nguyện xong mới được vào.
Medersa Al-Attarine
Cũng là một ngôi trường dạy kinh Koran khác tại trung tâm medina với những tuyệt tác kiến trúc vô cùng ấn tượng mà bạn cũng không thể bỏ qua.
Giá vé: 20Dh. Giờ mở cửa: 9h-17h
Cung điện hoàng gia Fès (Royal Palace – Dar al-Makhzen)
Cung điện này không mở cửa cho du khách, tuy nhiên, đây cũng là một địa điểm bạn nên tới thăm để chiêm ngưỡng những cánh cổng lớn được đúc bằng đồng và chạm khắc tinh xảo do các thợ thủ công địa phương chế tạo vào những năm 1970.
Nếu có thể, bạn nên tới đây vào lúc xế chiều khi những tia nắng chiếu thẳng vào những cánh cổng vàng giúp bạn có cơ hội chụp được những bức ảnh đẹp xuất thần.
Cung điện này nằm ngoài khu medina. Vì thế, để tới đây mình khuyên bạn nên đi taxi. Giá cho một chiều khoảng 30Dh – 40Dh đi từ “Cổng Xanh” của medina và chỉ mất khoảng 5’ lái xe.
Fondouk
Các fondouks xưa kia là những quán trọ nơi những thương nhân lui tới để nghỉ ngơi khi họ tới Fès để giao thương buôn bán. Ở Fès el-Bali, có rất nhiều fondouk: Nejjarine, Talaa el Kibira, Ras Cherratine, Talaa Sghira, … các fondouks này thường tập trung dọc các trục chính của medina. Trong số những fondouk này thì fondouk Nejjarine được biết tới nhiều hơn cả bởi vẻ đẹp nổi bật của kiến trúc riad Maroc. Vì thế, nơi này cũng đã được xếp hạng di sản thế giới của UNESCO. Fondouk Nejjarine cũng không thu tiền khi du khách vào tham quan.
Bên cạnh fondouk, đài phun nước Nejjarine (Nejjarine Fountain) cũng đáng chú ý bởi nghệ thuật trang trí đẹp mắt của nó.
Một vài địa điểm có thể ngắm toàn cảnh vẻ đẹp của khu medina Fès el-Bali
Borj Nord
Đây là pháo đài nằm trên một ngọn đồi ở phía bắc của medina. Nó được xây dựng vào năm 1582 dưới triều đại Saadi. Trên pháo đài này còn có một bảo tàng vũ khí mở cửa cho du khách tới thăm.
Giờ mở cửa: cả tuần trừ thứ Ba: 9h-12h và 14h-17h. Giá vé: 20Dh
Lăng mộ Merinid
Cách không xa Borj Nord, cũng nằm trên ngọn đồi al-Qula cao nhất phía bắc của khu medina, đây là lăng mộ chôn cất các vị vua Merinid. Nhưng hiện nay nơi đây chỉ còn là những tàn tích của lịch sử.
Lăng mộ Merinid được quan tâm rất hạn chế và cũng ít du khách tới thăm. Tuy nhiên, đây chắc chắn là địa điểm cho bạn chiêm ngưỡng một trong những khung cảnh đẹp nhất của khu medina Fès el-Bali.
Ngoài ra, từ ngọn đồi này, bạn cũng có thể phóng tầm mắt ra xa những ngọn đồi và cánh đồng bạt ngàn để bao quát vẻ đẹp thiên nhiên của thành phố Fès.
Thời gian lý tưởng mà mình khuyên bạn nên tới đây là thời điểm bình minh hoặc hoàng hôn, khi những tia nắng dịu của mặt trời mang đến cho nơi này một sắc thái tuyệt đẹp nhất.
Như đã nói, nơi này là một tàn tích rất ít được quan tâm. Vì thế, tất cả mọi người đều được ra vào tự do và miễn phí.
Không có đường bộ đi trực tiếp tới đây.
Tuy nhiên, khu lăng mộ Merinid có thể dễ nhìn thấy từ medina giúp bạn xác định được hướng đi. Tiếp đó, bạn phải đi ra khỏi khu medina và đi bộ một đoạn tới khi gặp một con đường quốc lộ, băng qua con đường đó bạn sẽ tới chân ngọn đồi. Từ đây bạn có thể nhìn thấy rõ pháo đài và khu mộ hơn. Việc tiếp theo chỉ là tìm đường dễ đi nhất để leo lên mà thôi. Quãng đường từ trung tâm medina tới 2 địa điểm này khoảng hơn 1km.
Đường lên Borj Nord và Lăng mộ Merinid
Borj Sud
Cũng tương tự Borj Nord, đây là một pháo đài quân sự được xây dựng dưới thời vị sultan Ahmed El Mansour của triều đại Saadi để quan sát và bảo vệ phía nam của thành phố. Pháo đài này cũng có một sân thượng cung cấp tầm nhìn toàn cảnh khu phố cổ medina. Để tới đây bạn nên đi taxi.
Ngoài ra, Fès el-Bali cũng còn rất nhiều các địa điểm mà bạn nên ghé qua:
– Quảng trường R’cif: mới được xây dựng từ thế kỷ 20, bên cạnh còn có nhà thờ R’cif Mosque có ngọn tháp cao nhất thành phố, quảng trường này luôn tấp nập người qua lại.
– Zaouia Moulay Idriss II: là nơi chứa ngôi mộ của Idris II – người được coi là sáng lập ra thành phố Fès. Người ngoại đạo không thể vào trong, tuy nhiên bạn có thể nhìn nó từ bên ngoài.
– Đại học Al Quaraouiyine: là trường đại học lâu đời nhất trên thế giới còn hoạt động và được UNESCO công nhận. Nơi đây cũng không chào đón người ngoại đạo. Vì thế bạn chỉ có thể nhìn từ bên ngoài qua các khe cửa.
– Le mellah: cũng là một khu phố cổ nhưng là của người Do Thái, các bức tường thành bao quanh ở đây là để ngăn cách khu vực của người Do Thái và người Hồi Giáo. Nếu có thời gian bạn cũng đừng bỏ lỡ nơi này.
Đọc thêm: Kinh nghiệm du lịch Maroc (Phần 2)